Wiercenie w metalu krok po kroku

Wiercenie w metalu – najważniejsze zasady

Kluczem do sukcesu jest przestrzeganie dwóch reguł – doboru odpowiedniego wiertła do rodzaju obrabianego materiału oraz zastosowania właściwej techniki pracy. Jeśli te warunki zostaną spełnione, przedsięwzięcie zakończy się sukcesem. Zacznijmy więc od podstaw, czyli od wyboru rodzaju i średnicy wiertła.

Wybór odpowiedniego wiertła

Wybór rodzaju wiertła będzie zależał od twardości obrabianego metalu. Można podzielić je ogólnie na dwie kategorie:

• metale twarde – stal nierdzewna, chrom, tytan,
• metale miękkie – miedź, aluminium.

Jeśli już wiesz, w jakim rodzaju metalu będziesz wiercił otwory, możesz wybrać odpowiednie narzędzie.

Wiertła do metali miękkich

W metalach miękkich rzeczywiście możemy wiercić otwory, wykorzystując wiertła standardowe – są to wiertła szlifowane wykonane z chromowanej lub węglowej stali szybkotnącej HSS. Znane są jako wiertła walcowane. Ich średnica wynosi od 0.3 do 20 mm, a długość – do 200 mm. Są bardzo odporne na ścieranie i tępienie. Zwykłe wiertła do metalu zakończone są ostrzem o kącie nachylenia wynoszącym 118 stopni.

Za pomocą tych wierteł możesz wykonać otwory także w tworzywach sztucznych, a nawet drewnie. Wiertła do metalu zupełnie jednak nie nadają się do wiercenia w betonie czy murowanej ścianie.

Wiertła do metali twardych

Do wiercenia w stali nierdzewnej i innych twardych metalach przeznaczone są specjalne wiertła kobaltowe. Czasami są pokryte także azotkiem tytanu i mają kolor złotawy. Wyposażone są one w ostrza o dużym kącie wierzchołkowym – 135 stopni. Taka budowa ostrzy pozwala na precyzyjne utrzymanie ostrza w miejscu wiercenia i zapobiega jego przesuwaniu się.

Wiertła przeznaczone do wiercenia w metalach twardych mają też inne krawędzie skrawające niż wiertła do pracy w metalu miękkim. Są one ostre, podczas gdy krawędzie skrawające wierteł do obróbki stopów aluminium czy miedzi są płaskie.

Należy także pamiętać, że w trakcie wiercenia w twardej stali i innych materiałach o większej twardości konieczne jest chłodzenie wiertła – służą do tego specjalne oleje, o których stosowaniu nie można zapomnieć. Nadmiar ciepła wytwarzającego się wokół wiertła może prowadzić do jego zbyt szybkiego stępienia i uszkodzenia.

Średnica wiertła

Jeśli planujesz wiercić w metalu, musisz również prawidłowo dobrać średnicę wiertła do średnicy planowanego otworu. Wiercenie otworu o mniejszej średnicy nie stanowi to wielkiego wyzwania nawet dla nieszczególnie wprawnego majsterkowicza – wystarczy wybrać jedno wiertło o odpowiednim rozmiarze. Problem pojawia się w momencie, w którym planujemy wykonać otwór o dużej średnicy.

Technika wykonywania otworów o dużej średnicy nie jest szczególnie skomplikowana, choć potrzebować będziesz kilku wierteł w różnych rozmiarach. Jeśli nie masz ich w swoim niezbędniku majsterkowicza, koniecznie uzupełnij te braki. Pracę zaczynamy od użycia wiertła o małej średnicy – dzięki temu późniejsze wiercenie większym wiertłem będzie łatwiejsze, gdyż jego końcówka nie będzie się ślizgała po powierzchni materiału.

Jeśli zaistnieje taka potrzeba, nawiercanie wstępne również możemy podzielić na etapy – wówczas używamy kilku wierteł, z których każde jest większe od poprzedniego. Należy jednak pamiętać, że rdzeń każdego kolejnego wiertła (czyli najkrótszy dystans pomiędzy przeciwległymi krawędziami skrawającymi) powinien być taki sam jak średnica poprzednio użytego wiertła.

Prędkość wiercenia oraz technika

Oprócz samych wierteł potrzebujesz także wiertarki z regulacją prędkości pracy. Doświadczenie operatora wiertarki jest w tym przypadku bardzo istotne. Często popełnianym błędem jest wiercenie ze zbyt dużą prędkością – długie i równe wióry są znakiem, że prędkość została odpowiednio dobrana. Jeśli jest zbyt duża, wykonany otwór będzie miał postrzępione, nierówne krawędzie lub nawet może dojść do zniszczenia materiału.

Wybór prawidłowej prędkości wiercenia zależy od tego, jaką twardość ma obrabiany materiał. W przypadku wiercenia w metalu miękkim możemy ustawić prędkość nawet na 2500 obrotów/min. Im materiał jest twardszy, tym mniejszą prędkość wiercenia należy ustawić – dla stali nierdzewnej wynosi ona ok. 800 obrotów na minutę.

Technika wiercenia w metalu również wymaga kilku słów komentarza, bowiem twardszy metal wymaga nieco innego postępowania niż miękki. Oto poszczególne etapy wiercenia w metalu o mniejszej twardości:

• wybierz wiertło ze stali chromowo – wanadowej lub stali węglowej o odpowiedniej średnicy,
• zaznacz miejsce, w którym zamierzasz wiercić,
• ze względu na śliską, gładką powierzchnię metalu wiertło może się na początku ślizgać, warto więc nabić miejsce wiercenia punktakiem,
• można rozpocząć wiercenie – w żadnym wypadku jednak nie wolno używać do tego dużej siły, lekki nacisk na wiertarkę będzie w sam raz.

Podobnie postępujemy w przypadku wiercenia w twardych metalach, z tą jednak różnicą, że tutaj możemy użyć większej siły docisku. Jest to nawet wskazane ze względu na możliwość ślizgania się wiertła przy zbyt małym nacisku na wiertarkę. Taka sytuacja prowadzić może do wytworzenia nadmiaru ciepła i uszkodzenia wiertła.

O czym jeszcze trzeba wiedzieć?

Na temat wiercenia w metalach wiesz już prawie wszystko. Pozostaje jeszcze wspomnieć o wierceniu w cienkim arkuszu blachy. Do tego zadania także możesz wykorzystać wiertła do metalu, wybierając model o dużym kącie wierzchołkowym specjalnie przystosowany do tego zadania. Idealnie sprawdzają się tak zwane wiertła stopniowe. Należy pamiętać o solidnym zamocowaniu blachy do podłoża, aby uniknąć jej przesuwania i powstawania zadziorów w nawiercanym otworze.

Pamiętaj, że aby skutecznie wiercić w metalu, wcale nie musisz wybierać najdroższego na rynku wiertła. Te ze średniego przedziału cenowego także mogą się świetnie sprawdzić. Zwracaj jednak uwagę, aby wybrane przez Ciebie wiertła do metalu były wykonane ze stali chromowanej HSS (lub innej, wymienionej wyżej) i miały końcówki pokryte azotkiem tytanu (zwłaszcza jeśli planujesz wiercenie w twardym metalu).

Ile wierteł będzie Ci potrzebnych, aby Twój domowy warsztat można było uznać za zawsze gotowy do pracy? Trudno to określić jednoznacznie, ich ilość zależeć będzie przede wszystkim od rodzaju metalu, w którym zamierzasz wiercić oraz od średnic planowanych otworów. Dlatego też najbardziej optymalnym wyjściem będzie zakup zestawu wierteł.

Wiercenie w metalu nie należy do zadań szczególnie trudnych i nawet początkujący majsterkowicz powinien sobie z nim poradzić. Pod warunkiem oczywiście, że będzie dysponował zestawem dobrej jakości wierteł i zastosuje w praktyce wskazówki, które zamieściliśmy w powyższym wpisie.